W ostatnim czasie gościliśmy w Łodzi trzech artystów z Izraela, Nitzan Mintz, Dede oraz Untaya, którzy przyjechali do Polski w ramach Festiwalu „Energia Miasta”. Wszystko zaczęło się od spotkania prezes fundacji, Teresy Latuszewskiej-Syrdy, z Nitzan Mintz podczas podróży do Tel-Awiwu, zorganizowanej przez Ambasadę Izraela.
Okazało się, że wszyscy artyści mają korzenie w Europie Środkowej i Wschodniej. Dziadkowie Niztan mieszkali w Warszawie, rodzina Dede w Piotrkowie Trybunalskim, a pochodząca z Rumunii babcia Untaya podczas II wojny światowej była więziona w obozie w Auschwitz. Rodzinna historia, ale też świeże spojrzenie na Bałuty, czyli teren, gdzie podczas II wojny światowej mieściło się żydowskie getto, stały się kanwą prac twórców z Izraela, które powstały podczas Festiwalu.
Nitzan Mintz
Na tylnej ścianie zabudowań gospodarczych przy ulicy Organizacji WiN 10 (wejście od ulicy Pasterskiej) Nitzan namalowała (napisała!) pierwszy mural należący do nurtu poezji ulicznej. Ze ściany musiał zniknąć tag z klubem Widzewa, dlatego jesteśmy wdzięczni miejscowym kibicom za wyrozumiałość dla naszych działań. Nitzan napisała wiersz w oparciu o materiały przekazane przez Fundację Urban Forms oraz Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, który dedykowany jest społeczności Bałut. Na białym tle, widnieje czarny tekst, nawiązujący do historii tego miejsca. Utwór powstał w języku polskim i hebrajskim.
Fot. Paweł Trzeźwiński
Untay
„Szoah”, czyli zagłada w języku hebrajskim, to pojęcie nieodłącznie związane z holokaustem i historią drugiej wojny światowej. Projekt Untaya przedstawia portret jego babci, która jako jedyna osoba z najbliższej rodziny przeżyła pobyt w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Mural mieści się na ścianie kamienicy przy ulicy Młynarskiej 15. Bałuty to obszar dawnego getta, dlatego miejsce to artysta uznał za stosowne dla upamiętnienia historii babci, dzielącej dramatyczne losy z milionami przedstawicieli społeczności żydowskich rozsianych w całej Europie.
Moja babcia nie ma bohaterskiej przeszłości, którą historycy opisywałby w książkach o Holokauście. Ale dla mnie jest symbolem wszystkich ocalałych, którzy próbowali żyć wbrew horrorowi wojny, a potem, gdy się skończyła, zbudować swoje życie od nowa.
UNTAY
Dede
Dede stworzył podczas pobytu w Łodzi aż dwa murale. Pierwszy z nich przedstawia charakterystyczny dla twórczości Dede motyw plastrów, które wpisują się w architekturę budynku, ale też symbolizują rozdartą tkankę miejską, zranioną pamięć, zagubioną tożsamość.
Motyw plastra stosuję już prawie do 10 lat. W tym przypadku ma to głębszy sens, z uwagi na naszą przeszłość i wszystko, co z niej wynika, a co łączy mnie z tym miejscem. Kompozycję muralu zaplanowałem już w Łodzi, stojąc przed ścianą, patrząc na budynek, okna, strukturę.
DEDE
Drugi z murali przedstawiającego olbrzymiego ptaka wzbijającego się do lotu został namalowany na ścianie kamienicy przy ulicy Młynarskiej 15 ( po lewej stronie, obok muralu Untaya).
Społeczność lokalna
Fot. Paweł Trzeźwiński
Festiwalowe działania artystów zostały bardzo ciepło odebrane przez społeczność lokalną. Mieszkańcy kamienicy przy ulicy Organizacji WiN, zorganizowali nawet wspólną spotkanie z domowym jedzeniem i własnej roboty nalewkami, która pozwoliła gościom z Izraela poznać Polskę od kuchni. Artyści wyjechali z Łodzi zadowoleni i wdzięczni za wszelkie formy pomocy i życzliwości ze strony łodzian.
Dla mnie to była duża niespodzianka. Myślałam, że przyjedziemy, przywitamy się z sąsiadami, zabierzemy się do pracy i tyle. Tymczasem zostaliśmy zaskoczeni wieczornym przyjęciem… przyszli wszyscy ludzie mieszkający w kamienicy, przynieśli jedzenie, potem opiekowali się nami, dostawaliśmy od nich wszystko, czego było nam potrzeba. To było niesamowite. Z niektórymi zżyłam się jak z rodziną.
NITZAN MINTZ
Już wiemy, że Nitzan, Dede i Untay chcieliby wrócić do nas z kolejnymi projektami i mamy nadzieję, ze będziemy mieli okazję gościć ich w Łodzi w przyszłości.
Wszystkim osobom zaangażowanym w działania artystów serdecznie dziękujemy!
Energia Miasta 
Jedna uwaga do wpisu “Artyści z Tel-Awiwu zmieniają Bałuty”